Khái niệm tổng hợp về song chắn rác tại Việt Nam

Có rất nhiều khái niệm và tên gọi của song chắn rác tại Việt Nam điển hình như: tấm đan chắn rác, vỉ chắn rác, lưới thu rác… xuất phát từ đặc điểm từ các vùng, miền hoặc đơn thuần là do trong quá trình thiết kế ghi các tên khác nhau. Tuy nhiên từ song chắn rác vẫn được dùng phổ biến nhất.

Vị trí của song chắn rác

Song chắn rác là một chi tiết trong cửa thu nước mưa. Cửa thu nước mưa lại là một bộ phận trong hệ thống thoát nước mưa trong đô thị. Nước mưa sau khi rơi xuống vỉa hè, mặt đường sẽ được dẫn đến cửa thu nước, chảy qua chi tiết này để tập trung vào hố thu, rồi theo hệ thống thoát nước dọc để thoát ra các cửa xả. Để rác rưởi trên đường phố không làm tắc cửa thu, hố ga, cũng như hệ thống thoát nước dọc – ngang của đô thị, cửa thu phải bố trí SONG CHẮN RÁC.

Các hình thức bố trí của song chắn rác tại Việt Nam

SONG CHẮN RÁC có thể bố trí theo các hình thức: thẳng đứng, nằm ngang hoặc nghiêng một góc so với phần xe chạy, tương ứng chúng ta sẽ có các loại: đứng, nằm hoặc nghiêng.

• SONG CHẮN RÁC đứng được bố trí ở cửa thu nước đứng, lúc này SONG CHẮN RÁC sẽ được bố trí nằm lọt trong bó vỉa thẳng đứng, không chịu tác dụng lực trực tiếp của hoạt tải bánh xe.
• SONG CHẮN RÁC nghiêng cũng được bố trí nằm lọt trong các loại bó nghiêng, hoạt tải bánh xe có thể tác dụng hạn chế lên tấm, chủ yếu là bánh trước.

Khác biệt với hai loại trên, SONG CHẮN RÁC nằm được bố trí ở cửa thu nước nằm. Bánh xe hoạt tải sẽ tác dụng trực tiếp lên SONG CHẮN RÁC.

Theo các chuyên gia về giao thông đô thị, Về mặt chịu lực, SONG CHẮN RÁC là một cấu kiện chịu uốn, khi tải trọng xe cộ đè qua tấm sẽ làm phát sinh trong tấm ứng suất cắt và ứng suất kéo khi uốn. Các giải pháp đã biết thông thường dùng vật liệu thép, gang, bê tông cốt thép hoặc composite để chế tạo các loại SONG CHẮN RÁC

Các loại song chắn rác tại Việt Nam phổ biến nhất

1. SONG CHẮN RÁC bằng thép:

Thường là các lưới tấm thép đúc hoặc tấm lưới thép mạ kẽm. Loại này có kết cấu thanh mảnh, có diện tích thoát nước hiệu dụng cao nhất. Để tránh thép bị han rỉ, phải dùng các loại thép không rỉ hoặc thép mạ kẽm, nên giá của loại này rất cao.

2. SONG CHẮN RÁC bằng gang:

Thường là các tấm gang đúc. Loại này có kết cấu nặng nề hơn thép, do gang là loại vật liệu chịu kéo kém hơn thép rất nhiều. Diện tích thoát nước hiệu dụng thuộc loại trung bình. Để tránh bị ăn mòn, han rỉ, SONG CHẮN RÁC bằng gang phải dùng các loại gang trắng, gang cầu, nên giá thành của loại này khá cao, xấp xỉ các loại SONG CHẮN RÁC bằng thép.

Đây là loại SONG CHẮN RÁC nặng nhất, do kết cấu khá nặng nề và gang là loại vật liệu có tỷ trọng lớn. Nếu SONG CHẮN RÁC sử dụng gang xám sẽ làm cho giá thành SONG CHẮN RÁC rẻ hơn, nhưng sẽ nhanh bị ăn mòn do chịu tác động của các yếu tố khí quyển, đặc biệt là các tia tử ngoại (còn gọi là tia cực tím, tia UV) và các tác nhân gây ăn mòn khác trong khu vực cửa thu nước, mặt khác độ chịu uốn của gang xám thấp nên không ứng dụng được cho SONG CHẮN RÁC nằm.

Cả 2 loại SONG CHẮN RÁC bằng thép và gang đều dễ bị mất trộm do vật liệu này có khả năng tái chế và có giá trị lớn. Hiện tượng mất trộm các SONG CHẮN RÁC bằng thép, gang xảy ra trên phạm vi toàn cầu, kể các ở các nước phát triển ở Tây Âu, Bắc Mỹ.

3. SONG CHẮN RÁC bằng composite

Đây là loại được chế tạo từ các loại vật liệu tổng hợp, có chất nền là các loại nhựa hữu cơ. Loại này có diện tích thoát nước hiệu dụng thuộc loại trung bình. Kết cấu khá thanh mảnh, nhẹ, do composite có khối lượng riêng thấp. Composite là loại vật liệu không có khả năng tái chế, nên SONG CHẮN RÁC loại này không bị mất trộm. Giá của SONG CHẮN RÁC bằng composite chỉ bằng khoảng 70 ¸80% so với SONG CHẮN RÁC bằng thép hoặc gang.

Nhược điểm chính của SONG CHẮN RÁC bằng composite là không bền vững khi chịu tác dụng của các yếu tố khí quyển (nước mưa, nước mặt, ánh nắng mặt trời chứa nhiều tia UV). Sau một vài năm sử dụng, SONG CHẮN RÁC bằng composite thường bị bạc màu, dòn, dễ gãy vỡ, hư hỏng khi chịu tác dụng của bánh xe hoạt tải.

4. SONG CHẮN RÁC bằng bê tông xi măng cốt thép 

Sử dụng vật liệu bê tông và cốt thép  để chế tạo SONG CHẮN RÁC, giá thành của SONG CHẮN RÁC khá hợp lý. Bê tông xi măng là vật liệu khá rẻ tiền, khá bền vững trong môi trường có các tác nhân gây ăn mòn, không như các loại vật liệu thép, gang. Dưới tác dụng của các yếu tố khí quyển, đặc biệt là tia UV, cường độ của bê tông xi măng hầu như không bị suy giảm như vật liệu composite. Cốt thép được bố trí để chịu đựng ứng suất kéo khi uốn phát sinh trong tấm.

Tuy nhiên, do SONG CHẮN RÁC bằng bê tông xi măng cốt thép vẫn phải sử dụng cốt thép là loại vật liệu đắt tiền và có khả năng tái chế nên SONG CHẮN RÁC bằng Bê tông xi măng cốt thép vẫn có thể bị đập vỡ, lấy trộm cốt thép . Ngoài ra, bê tông để chế tạo SONG CHẮN RÁC bê tông xi măng hiện nay có mác không cao, khả năng chống xâm thực thấp, lại được đúc bằng thủ công nên thường có chất lượng thấp.

Một nhược điểm cần lưu ý nữa là: cấu kiện SONG CHẮN RÁC bằng bê tông xi măng cốt thép có chiều dày nhỏ, đôi khi phải bố trí cốt thép gần trục trung hòa, không phát huy được khả năng chịu kéo tốt của cốt thép. Mặt khác, chiều dày lớp bê tông bảo vệ của cốt thép thường rất nhỏ, dẫn đến việc cốt thép trong nhanh bị ăn mòn, han rỉ.

SONG CHẮN RÁC loại này thường có chất lượng giảm nhanh sau một thời gian sử dụng không dài. Để đảm bảo đủ chiều dày lớp bê tông bảo vệ cốt thép, bắt buộc phải cấu tạo các SONG CHẮN RÁC b có kích thước các thanh chắn rác có chiều rộng lớn, làm cho diện tích thoát nước hiệu dụng của SONG CHẮN RÁC bằng loại này rất nhỏ, nhỏ nhất so với SONG CHẮN RÁC tại Việt Nam chế tạo từ các loại vật liệu khác.